Iran mạnh mẽ lên tiếng cáo buộc Israel đứng sau vụ ám sát nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của họ, ông Mohsen Fakhrizadeh, và tuyên bố sẽ “đáp trả không thương tiếc”, trong động thái làm bùng nổ lo ngại về nguy cơ xung đột mới ở Trung Đông và giáng đòn chí mạng vào Thỏa thuận hạt nhân lịch sử của Iran với các cường quốc.

Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei hôm 29-11 đã yêu cầu “trừng phạt dứt điểm” những kẻ đứng sau vụ sát hại nhà khoa học Mohsen Fakhrizadeh, nhân vật được xem là người dẫn đầu chương trình hạt nhân của quốc gia Hồi giáo này.

Theo các hãng tin Tasnim và FARS, nhà khoa học Fakhrizadeh bị sát hại trong một vụ tấn công xảy ra ở thành phố Absard thuộc khu vực Damavand ở miền Đông Iran hôm 27-11 (giờ địa phương), khi một nhóm tay súng đánh bom một ô-tô, trước khi nổ súng vào xe chở ông. Hiện chưa rõ danh tính của các tay súng. Iran cáo buộc chính Israel đã đứng sau vụ sát hại dã man này.

Israel là chủ mưu?

Một ngày sau khi nhà khoa học Fakhrizadeh, người mà Phương Tây cho là “kiến trúc sư” của chương trình vũ khí hạt nhân bí mật của Iran, bị sát hại, Lãnh tụ tối cao Khamenei nhấn mạnh sẽ đáp trả mạnh mẽ, đồng thời khẳng định công trình nghiên cứu của ông Fakhrizadeh sẽ tiếp tục được thực hiện. Trước đó, Tổng thống Iran Hassan Rouhani cáo buộc Israel tìm cách gây “hỗn loạn” bằng cách thực hiện vụ sát hại ông Fakhrizadeh, đồng thời cam kết sẽ đáp trả vụ việc “vào thời điểm thích hợp”.

Iran đã nhiều lần cáo buộc phương Tây và Israel, mà cụ thể là Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA) và Cơ quan tình báo Israel (Mossad), đứng sau hàng loạt vụ ám sát các nhà khoa học hạt nhân của nước này. Hiện chính phủ Israel vẫn chưa đưa ra tuyên bố chính thức về vụ việc. Tại một cuộc gặp báo chí, ông Tzachi Hanegbi, một bộ trưởng Israel, nói rằng ông “không có manh mối” về người đứng sau vụ ám sát ông Fakhrizadeh, “Tôi không có manh mối ai làm việc đó. Không phải tôi không lên tiếng vì mình đang chịu trách nhiệm. Tôi thực sự không có manh mối”, ông Hanegbi khẳng định.

Trong khi đó, truyền thông Israel thông tin đó là một phần kế hoạch của nước này. Theo báo The Times of Israel, một nguồn tin phương Tây tiết lộ với Kênh 12 rằng, vụ ám sát ông Fakhrizadeh là “đỉnh cao nhất” trong kế hoạch mang tính chiến lược của Israel là phá hoại chương trình hạt nhân của Iran. Và các chuyên gia cũng nhận định, cuộc tấn công mang dấu ấn của một cuộc phục kích theo phong cách quân sự, được lên kế hoạch cẩn thận, tỉ mỉ giống như cách mà Israel đã bị cáo buộc tiến hành trước đây.

* Nhà khoa học bị sát hại Mohsen Fakhrizadeh được giới tình báo phương Tây đánh giá là nhân vật số 1 đứng sau các chương trình phát triển vũ khí hạt nhân của Iran. Người dân Iran cầm di ảnh ông Mohsen Fakhrizadeh, tuần hành phản đối Israel. Ảnh: Reuters  Tehran cho đến nay vẫn luôn bác bỏ thông tin nói ông Fakhrizadeh tham gia bất cứ hoạt động nào liên quan vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, giới tình báo phương Tây hầu hết đều cho rằng ông Fakhrizadeh là người phụ trách cái mà cơ quan giám sát nguyên tử LHQ và cơ quan tình báo Mỹ gọi là chương trình điều phối vũ khí hạt nhân đã dừng lại năm 2003. Ông Fakhrizadeh được cho là đứng đầu trong công trình nghiên cứu chế tạo phương tiện để lắp ráp đầu đạn hạt nhân phía sau vỏ bọc một chương trình làm giàu uranium phục vụ mục đích dân sinh. Sau năm 2003, theo các nguồn tin, ông Fakhrizadeh vẫn tiếp tục làm việc cho một cơ quan thuộc Bộ Quốc phòng Iran trong các "dự án đặc biệt". Ông Fakhrizadeh luôn được bảo vệ an ninh cẩn mật và chưa bao giờ các nhà điều tra hạt nhân của LHQ có thể tiếp cận. Ông Fakhrizadeh cũng hiếm khi xuất hiện. Một bản báo cáo năm 2011 của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) mô tả ông Fakhrizadeh như là “giám đốc điều hành” của chương trình AMAD Plan, một dự án khoa học của Iran bị nghi ngờ đã phát triển công nghệ cần thiết để chế tạo bom nguyên tử.

Lo ngại xung đột mới ở Trung Đông

Sau nhiều năm chìm trong bóng tối, hình ảnh của ông Mohsen Fakhrizadeh xuất hiện khắp nơi trên các phương tiện truyền thông Iran, khi người vợ góa của ông phát biểu trên truyền hình nhà nước và các quan chức công khai kêu gọi trả đũa Israel.

Chính phủ Iran đã tuyên bố sẽ “đáp trả không thương tiếc”, động thái làm bùng nổ lo ngại về nguy cơ xung đột mới ở Trung Đông và giáng đòn chí mạng vào Thỏa thuận hạt nhân lịch sử của Iran với các cường quốc. Israel hiện đã đặt các đại sứ quán của nước này trên toàn thế giới trong tình trạng báo động cao.  LHQ đã kêu gọi các bên liên quan hết sức kiềm chế. Một người phát ngôn của LHQ nhấn mạnh: “Chúng tôi hối thúc các bên kiềm chế và tránh bất cứ hành động nào có thể dẫn tới căng thẳng gia tăng trong khu vực. Chúng tôi cũng lên án mọi hành động ám sát hay sát hại mà không qua xét xử”.

Đức cũng hối thúc tất cả các bên kiềm chế, tránh leo thang căng thẳng có thể ảnh hưởng tới đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran. Theo cơ quan này, điều quan trọng là duy trì cơ hội đàm phán nhằm giải quyết tranh cãi thông qua thương lượng. Trong khi đó, Syria gọi vụ sát hại nhà khoa học hạt nhân Iran là một “hành động khủng bố”, đồng thời cảnh báo vụ việc có thể làm gia tăng căng thẳng trong khu vực. Thổ Nhĩ Kỳ cũng lên án vụ “ám sát tàn ác” nhằm vào nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của Iran, kêu gọi đưa những kẻ liên quan đến vụ tấn công ra trước công lý, và hối thúc tất cả các bên hành động với sự kiềm chế tối đa.

KHẢ ANH